وضعیت اقتصادی کویت:

گرچه کویت از لحاظ جغرافیا کشور کوچکی است اما ثروتمند است. این تمکن مالی ناشی از منابع فراوان نفت خام می باشد. کویت حدود 102 بیلیون بشکه و بیش از 6 درصد ذخایر جهان را در اختیار دارد. برنامه کویت رساندن تولید روزانه نفت خام به 4 میلیون بشکه در روز ( تا سال 2020) می باشد. نفت بیش از 50 درصد GDP، 92 درصد درآمد حاصل از صادرات و 90 درصد از درآمد دولت این کشور را تشکیل می دهد.

کویت علاوه بر اتکا به نفت، به منظور مقابله با تأثیر کاهش قیمت نفت بر اقتصاد این کشور اقدام به تأسیس صندوق ذخایر سال برای نسل های آینده کرد و 10 درصد بودجه دولت را در این صندوق ذخیره می کند.

بخشهای مختلف اقتصادی

نفت

کویت با وجود وسعت کم یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت جهان است. عایدات نفتی مهمترین مؤلفه درآمدهای دولت کویت بشمار می‌رود. ذخایر نفتی این کشور 70 میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود که بیش از سه برابر ذخایر نفتی ایالات متحده آمریکا و 10 درصد از کل ذخایر نفتی جهان است.

گاز

کویت همپای رشد صنعت نفت اقداماتی را نیز برای استخراج و بهره برداری از منابع گاز طبیعی (بوتان، پروپان، نپتان) آغاز کرد. منابع گاز در اطراف بندر الاحمدی و الشعیبه ذخیره و سپس توسط سوپر تانکرهای ویژه حمل گاز به کشورهای مصرف کننده از جمله ژاپن و سایر کشورهای غربی صادر می‌گردد.

کشاورزی

کویت با قرارگرفتن در عرض جغرافیایی 30 درجه شمالی و در حاشیه بیابانهای خشک و سوزان شبه جزیره عربستان، بواسطه آب و هوای خشک بیابانی فاقد هرگونه آب جاری است. فقدان آبهای سطحی مناسب برای کشت، نامساعد بودن شرائط و هوای گرم و بیابانی سبب شد تا کویت از لحاظ کشاورزی سرزمین فقیری باشد. سطح زمینهای قابل کشت کویت تنها حدود 1.1% از خاک این کشور یعنی کمتر از 200 کیلومتر مربع می باشد و مراتع آن نیز فصلی است. به همین دلیل بخش کشاورزی و دامداری در کویت کم اهمیت و ناچیز است. کشاورزی در واقع اساس و پایه معیشت مردم کویت نیست و ساختار اقتصادی این کشور به آن وابستگی ندارد. هرچند کویت بخاطر نداشتن آب جاری وخاک مناسب کشاورزی یک کشور کشاورزی محسوب نمی‌شود، ولی از سال 1953 کشاورزی در کویت مورد توجه قرار گرفت. در دهه 1970 با افزایش درآمد نفت و اختصاص مبالغ بیشتر برای یارانه بخش کشاورزی، چند شرکت کشاورزی در کویت بوجود آمدند که با استفاده از منابع آب زیرزمینی و اصلاح خاک، کشتزارهای نسبتاً بزرگی را در مناطق الصلیبیه، الوفره و العبدلی ایجاد نمودند.

تقریباً 42 کیلومتر مربع از این زمینها بصورت نخلستان یا کشتزار در دست بهره برداری است و باقی‌مانده آن به لحاظ نبود آب، لم یزرع باقی‌مانده‌است. کشتزارها و زمینهای قابل کشت کویت پراکنده بوده و سه ناحیه الجهراء، العبدلی و الوفره مهمترین و وسیعترین واحدهای کشاورزی کویت هستند که به عنوان مراکز کشاورزی این کشور شهرت یافته‌اند. در این نواحی گندم، جو، چند نوع حبوبات و برخی از انواع سبزی و صیفی جات کشت می‌شود. علیرغم محدودیتهای کشاورزی در کویت چند قلم از فراورده‌های کشاورزی و دامی می‌توانند پاسخگوی برخی از نیازمندیهای بازار باشند. کاشت و داشت گیاهان گلخانه‌ای و برداشت این نوع محصولات در کویت در مقایسه با کشتزارهای فضای آزاد رونق خوبی دارد. هر چند دامداری بخش جدایی ناپذیر از زندگی قبیله‌ای بشمار می‌آید لکن متناسب با فقر پوشش گیاهی و گرایش بیشتر کویتی‌ها به ماهیگیری، نگهداری و پرورش دام و طیور رونق چندانی در کویت نداشته‌است.

برخلاف بخش کشاورزی که پیش از دوران رونق نفتی نقش چندانی در اقتصاد کویت نداشتند، ماهیگیری و بهره برداری از منابع دریایی یکی از منابع اصلی درآمد کویتی‌ها در دوره یاد شده بود. صید ماهی و میگو بصورت قابل توجهی در کویت رونق دارد. خوراک دریایی علاوه بر تأمین مصرف داخلی کویت بعضاًُ به خارج صادر می شود. در کویت چند شرکت در بخش ماهیگیری فعالیت دارند که به صید، انجماد، بسته بندی و فروش (دربازار داخلی یا صادرات) ماهی و میگو می‌پردازند.

 

مهمترین واحدهای صنعتی کویت

پالایشگاه‌ها: پالایشگاهها و صنایع نفتی مهمترین واحدهای صنعتی کویت هستند. کویت دارای سه پالایشگاه عمده ‌است، عبارتند از: پالایشگاه الاحمدی، پالایشگاه میناء عبدالله و پالایشگاه الشعیبه، توان پالایش نفت در سه پالایشگاه مذکور تا یک میلیون بشکه در روز برنامه ریزی شده‌است.

صنایع پتروشیمی: صنایع پتروشیمی کویت چندان گسترده نیست.فعالیت در زمینه این صنایع از سال 1971 آغاز بکار کرد. صنایع شیمیایی: چندین واحد صنعتی که عمدتاً به پالایشگاههای کویت وابسته هستند به تولید مواد شیمیایی از قبیل گازهای صنعتی (ارگون، فرئون، هالون) اکسیژن می‌پردازند. تأسیسات و واحدهای صنعتی کویت در 29 ناحیه مختلف کشور عمدتاًُ در اطراف شهر کویت، ناحیه مرکزی و جنوبی در کنار بنادر مستقر شده‌اند. ناحیه صنعتی الشعیبه اولین و مهمترین ناحیه صنعتی کویت به لحاظ بزرگی و اهمیت صنایع مستقر در آن است. پس از ناحیه الاحمدی و العبدالله به لحاظ اهمیت و بزرگی واحدهای صنعتی مستقر در آنها که عمدتاً" پالایشگاههای نفت کویت و صنایع وابسته به آن هستند قرار می‌گیرند. از نظر پراکندگی تعداد واحدهای صنعتی، نواحی الشویخ، صبحان، الری، امغره و کبار المقاولین بیشترین تعداد کارگاههای صنعتی را دارا هستند و پس از آنها مناطق الاحمدی، المطلاع، الشعیبه و الصلیبیه به ترتیب بیشترین واحدهای صنعتی را دارا هستند.

 

واحد پول و اجزاء برابری آن

دینار پول رایج کویت است. دینار از آوریل 1961 بجای روپیه هند واحد پول کویت شد. هر دینار برابر با 1000 فلس و مسکوکات فلزی آن 100 فلس، 50 فلس، 20 فلس، 10 فلس و 5 فلس و اسکناسهای آن 250 فلس (ربع دینار)، 500 فلس (نیم دینار)، یک، 5، 10 و 20 دیناری هستند. دینار کویت مانند واحد پول دیگر کشورهای صادرکننده نفت وابستگی مستقیم به دلار دارد. دینار کویت آزادانه قابل تبدیل است و نرخ برابری آن روزانه اعلام می‌شود.

 

تولید ناخالص داخلی

تولید ناخالص داخلی کویت پس از جنگ دوم خلیج فارس و از سرگیری فعالیتهای اقتصادی( در سال 1992) رشد داشت و در سال 1993 تولید ناخالص داخلی این کشور به 34.7 میلیارد دینار رسید که در مقایسه با سال 1992 ، 33% رشد داشت.این مبلغ در سال 2017 بالغ بر 120 بیلیون دلار بوده است.

 

طرفهای تجاری کویت در زمینه صادرات :

کشور های کره جنوبی با 18.3%، چین 17.4%، ژاپن 11.5%، سنگاپور 6.3%، آمریکا 5.7% طرفهای اصلی صادرات به کویت را تشکیل می دهند و حجم صادرات در سال 2017 مبلغ 55.17 بیلیون دلار بوده است.

محصولات صادراتی شامل نفت و فرآورده های نفتی و کود می باشد.

حجم واردات در سال 2017  مبلغ 29.53 بیلیون دلار بوده است.

محصولات وارداتی شامل مواد غذایی، مصالح ساختمانی، پوشاک، ماشین آلات و قطعات یدکی می باشد.

شرکای وارداتی در سال 2017 بترتیب حجم واردات عبارت از چین با 13.5%، آمریکا 13.3%، امارات متحده عربی 9.5%، عربستان سعودی 5.8%، آلمان 5.4%، ژاپن 5%، هند 4.7%، ایتالیا 4.5% بوده اند.

مصرف انرژی در سال 2016 معادل 57.78 بیلیون کیلو وات ساعت که 100 درصد با سوخت فسیلی تولید می شود.

تولید نفت خام 2753000 بشکه در روز در سال 2017

صادرات نفت خام 479700 بشکه در روز

تولید گاز طبیعی 17.1 بیلیون متر مکعب در سال 2017

مصرف گاز طبیعی 21.72 بیلیون متر مکعب در سال 2017

واردات گاز 5.125 بیلیون متر مکعب در سال 2017

ذخایر ثابت شده گاز طبیعی 1.784 تریلیون متر مکعب تا تاریخ 1 ژانویه 2018

 

منابع نیروی انسانی

کویت تلاش می کند در تمام شئون مملکتی از بهترین شیوه‌های مدرن اجتماعی استفاده نماید. به همین دلیل سیستم کارگری را برمبنای قانون کار و ضوابط مربوطه استوار نموده‌است. منابع کارگری کویت را اکثراً خارجیان تشکیل می‌دهند. مشکل کمبود نیروی انسانی بویژه در بخش ساختمانی مقامات کویتی را بر آن داشته که در این مورد یک راه حل موقتی پیدا و شرکتهای ساختمانی و پیمانکاران را مسئول تأمین نیروی انسانی و اجرای برنامه مربوطه نمایند. بنابر آخرین آمار جمعیت کویت 4710960 نفر می باشد. جمعیت خارجیان مقیم این کشور 3303753 نفر می باشد که 70 درصد جمعیت را تشکیل می دهند. 98 درصد کارگران بخش خصوصی را نیز خارجیان تشکیل می دهند.

 

حمل و نقل و ارتباطات

به لحاظ موقعیت جغرافیایی، حمل و نقل دریایی در کویت اهمیت شایان توجه دارد. در واقع شالوده و هویت این کشور با وجود یک بندرگاه مناسب بازرگانی در خلیج کویت در هم آمیخته و اساس پیدایش این امیرنشین کوچک حاشیه خلیج فارس بشمار می‌رود. کویت ناوگان کشتیرانی بازرگانی اختصاصی در اختیار ندارد بلکه یکی از شرکای (شرکت کشتیرانی متحده عرب) است که بیشتر حمل و نقل بازرگانی کویت را انجام می‌دهد. این شرکت کشتیرانی در سال 1976 تأسیس شده و دیگر شرکای آن کشورهای عرب حوزه خلیج فارس هستند کشتیهای این شرکت بین کشورهای اروپایی، بنادر دریای مدیترانه، ژاپن، سواحل شرقی آمریکا، آمریکای جنوبی و بنادر عربی خلیج فارس و دریای سرخ در رفت ‌وآمد هستند. کویت برای حمل و نقل مسافر و کالا علاوه بر ناوگان دریایی از خطوط هوایی خود نیز استفاده می‌کند. ناوگان هوایی کویت در خطوط هواپیمایی کویت که یک شرکت دولتی است و توسط سازمان هواپیمایی کشوری کویت اداره می‌شود متمرکز است.

 کویت دارای 6 فرودگاه قابل پرواز است که در میان آنها از دو فرودگاه برای پروازهای بین‌المللی بهره برداری می‌شود. در بخش حمل و نقل زمینی با توجه به مساحت کم کویت، تمرکز جمعیت در کناره ساحل و عمدتاً" در بخش مرکزی و خلیج است.کویت فاقد شبکه راه آهن است و حمل و نقل زمینی جاده‌ای از لحاظ جابجایی مسافر پس از هواپیمایی و از لحاظ جابجایی کالا پس از کشتیرانی قرار می‌گیرد. کویت در بین کشورهای عربی، دارای بالاترین رقم سرانه خودروهای شخصی است و از این حیث در جهان پس از 6 کشور صنعتی پیشرفته در رتبه هفتم قرار می‌گیرد.

حمل و نقل و ترانزیت:

از لحاظ امکانات ترانزیتی و راه‌های مواصلاتی، کویت فاقد خطوط ریلی است، اما نزدیک به 4 هزار و 450 کیلومتر جاده، 877 کیلومتر خط لوله انتقال نفت خام، 4 کیلومتر خط لوله انتقال فراورده‌های نفتی، 165 کیلومتر خط لوله انتقال گاز طبیعی، 6 بندر تجاری و صیادی و 7 فرودگاه بزرگ وکوچک در این کشور وجود دارد. چهار فرودگاه کشور کویت نیز شرایط پذیرش هواپیماهای پهن پیکر را داراست.

 

 

بازرگانی خارجی

تقریباً بجز نفت و دیگر فرآورده‌های نفتی، نیازمندیهای کویت از خارج وارد می‌شود و شهروندان آن با داشتن درآمد سرانه سالانه نزدیک به 24 هزار دلار، قدرت خرید، سطح معیشتی بالا و روحیه مصرف گرا، بازاری پرکشش برای کالاهای وارداتی را فراهم کرده‌اند. بدین ترتیب میانگین سرانه واردات کالا در کویت بیشترین رقم در بین کشورهای جهان است. کویت از یک سیاست بازرگانی آزاد که خود جزئی از سیستم اقتصادی آزاد بشمار می‌آید پیروی می‌کند و برای واردات بسیاری از کالاها ممنوعیتی ندارد. مقررات گمرکی کویت نیز سهل گیرانه ‌است. تعرفه‌های گمرکی در سه دسته 4%، 8% و بیشتر از 8% اعمال می‌شود.